جگوار وب.

تاریخچه زبان های برنامه نویسی از مستندسازی رایانه های مکانیکی اولیه تا ابزارهای مدرن برای توسعه نرم افزار را در بر می گیرد. زبان های برنامه نویسی اولیه بسیار تخصصی بودند و بر نمادهای ریاضی و نحو مبهم متکی بودند. در طول قرن بیستم، تحقیقات در تئوری کامپایلر منجر به ایجاد زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا شد که از نحوی در دسترس‌تر برای برقراری ارتباط دستورالعمل‌ها استفاده می‌کردند.

اولین زبان برنامه نویسی سطح بالا Plankalkül بود که توسط Konrad Zuse بین سال های 1942 و 1945 ایجاد شد . اولین زبان تجاری موجود، FORTRAN (ترجمه فرمول) بود که در سال 1956 توسعه یافت (اولین کتابچه راهنمای کاربر در سال 1956 ظاهر شد، اما اولین بار در سال 1954 توسعه یافت) توسط تیمی به رهبری جان بکوس در IBM .

تاریخ اولیه
در طی سالهای 1842-1849، آدا لاولیس خاطرات ریاضیدان ایتالیایی لوئیجی منابرا را در مورد جدیدترین ماشین پیشنهادی چارلز بابیج ترجمه کرد: موتور تحلیلی . او این خاطرات را با یادداشت هایی تکمیل کرد که به تفصیل روشی را برای محاسبه اعداد برنولی با موتور مشخص می کرد، که توسط اکثر مورخان به عنوان اولین برنامه کامپیوتری منتشر شده در جهان شناخته می شد.

اولین کدهای کامپیوتری برای کاربردهایشان تخصصی بودند: به عنوان مثال، آلونزو چرچ توانست حساب لامبدا را به روش فرمولی بیان کند و ماشین تورینگ انتزاعی از عملکرد یک ماشین علامت گذاری نوار بود.

Jacquard Looms و Charles Babbage's Difference Engine هر دو دارای زبان های ساده ای برای توصیف اقداماتی بودند که این ماشین ها باید انجام دهند، از این رو آنها خالقان اولین زبان برنامه نویسی بودند.

اولین زبان های برنامه نویسی

در دهه 1920، اولین کامپیوترهای کاملاً مدرن با انرژی الکتریکی ساخته شدند. سرعت محدود و ظرفیت حافظه، برنامه نویسان را مجبور به نوشتن برنامه های زبان اسمبلی با تنظیم دستی کرد . سرانجام مشخص شد که برنامه نویسی به زبان اسمبلی به تلاش فکری زیادی نیاز دارد.

پیشنهاد اولیه برای یک زبان برنامه نویسی سطح بالا Plankalkül بود که توسط Konrad Zuse برای کامپیوتر Z1 خود بین سالهای 1942 و 1945 توسعه یافت اما در آن زمان اجرا نشد.

اولین زبان های برنامه نویسی کاربردی که برای انتقال دستورالعمل ها به کامپیوتر طراحی شده بودند در اوایل دهه 1950 نوشته شدند. كد كوتاه جان ماچلي كه در سال 1949 پيشنهاد شد، يكي از اولين زبانهاي سطح بالا بود كه براي كامپيوترهاي الكترونيكي توسعه يافت . بر خلاف کد ماشین ، عبارات کد کوتاه عبارات ریاضی را به شکل قابل فهم نشان می دهند. با این حال، برنامه باید هر بار که اجرا می‌شد به کد ماشین ترجمه می‌شد و این روند را بسیار کندتر از اجرای کد ماشین معادل می‌کرد.

در اوایل دهه 1950، Alick Glennie Autocode ، احتمالاً اولین زبان برنامه نویسی کامپایل شده را در دانشگاه منچستر توسعه داد. در سال 1954، تکرار دوم این زبان، معروف به "Mark 1 Autocode" برای Mark 1 توسط RA Brooker توسعه یافت. بروکر همچنین یک کد خودکار برای Ferranti Mercury در دهه 1950 در ارتباط با دانشگاه منچستر ایجاد کرد. نسخه EDSAC 2 توسط داگلاس هارتری از آزمایشگاه ریاضی دانشگاه کمبریج ابداع شد.در سال 1961. شناخته شده به عنوان EDSAC 2 Autocode، یک توسعه مستقیم از Mercury Autocode بود که برای شرایط محلی اقتباس شده بود و به دلیل بهینه سازی کد شی و تشخیص زبان مبدا که در آن زمان پیشرفته بود، مورد توجه قرار گرفت. یک رشته توسعه معاصر اما جداگانه، Atlas Autocode برای دستگاه اطلس 1 دانشگاه منچستر توسعه داده شد .

در سال 1954، FORTRAN در IBM توسط تیمی به رهبری جان بکوس اختراع شد . این اولین زبان برنامه نویسی با هدف عمومی سطح بالا بود که به طور گسترده ای استفاده می شد که یک پیاده سازی کاربردی داشت، برخلاف طرحی که فقط روی کاغذ بود. هنگامی که FORTRAN برای اولین بار معرفی شد، به دلیل اشکالات، تاخیر در توسعه، و کارایی نسبی برنامه های "کد دستی" نوشته شده در اسمبلی با شک و تردید نگریسته شد. با این حال، در بازار سخت افزاری که به سرعت در حال تکامل بود. این زبان در نهایت به دلیل کارایی خود شناخته شد. این زبان هنوز هم یک زبان محبوب برای محاسبات با کارایی بالا است و برای برنامه‌هایی استفاده می‌شود که معیارها و رتبه‌بندی‌های جهانی را انجام می‌دهند.سریعترین ابر رایانه ها.

یکی دیگر از زبان های برنامه نویسی اولیه توسط گریس هاپر در ایالات متحده به نام FLOW-MATIC ابداع شد . این برای UNIVAC I در رمینگتون رند در طول دوره 1955 تا 1959 توسعه یافت. هاپر دریافت که مشتریان پردازش داده های تجاری با نمادهای ریاضی ناخوشایند هستند و در اوایل سال 1955، او و تیمش مشخصاتی را برای یک زبان برنامه نویسی انگلیسی نوشتند و پیاده سازی کردند. یک نمونه اولیه کامپایلر FLOW-MATIC در اوایل سال 1958 در دسترس عموم قرار گرفت و در سال 1959 به طور قابل ملاحظه ای کامل شد .در آن زمان در حال استفاده واقعی بودند.

زبان های دیگری که امروزه هنوز مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از LISP (1958) که توسط جان مک کارتی اختراع شد و COBOL (1959) که توسط کمیته برد کوتاه ایجاد شد. نقطه عطف دیگر در اواخر دهه 1950 انتشار "زبان جدیدی برای الگوریتم ها" توسط کمیته ای از دانشمندان کامپیوتر آمریکایی و اروپایی بود. گزارش ALGOL 60 (" زبان L ریتمیک ALGO "). این گزارش بسیاری از ایده های رایج در آن زمان را ادغام کرد و سه نوآوری کلیدی زبان را به نمایش گذاشت:

• ساختار بلوک تودرتو: دنباله‌های کد و اعلان‌های مرتبط می‌توانند بدون نیاز به تبدیل شدن به رویه‌های جداگانه و با نام صریح در بلوک‌ها گروه‌بندی شوند.
• محدوده واژگانی : یک بلوک می تواند متغیرها، رویه ها و توابع خصوصی خود را داشته باشد که برای کدگذاری در خارج از آن بلوک نامرئی است، یعنی پنهان کردن اطلاعات .

یکی دیگر از نوآوری های مرتبط با این، در نحوه توصیف این زبان بود:

• یک نماد ریاضی دقیق، فرم Backus-Naur (BNF)، برای توصیف نحو زبان استفاده شد. تقریباً همه زبان‌های برنامه‌نویسی بعدی از یک نوع BNF برای توصیف بخش بدون متن از نحو خود استفاده کرده‌اند.

الگول 60 به ویژه در طراحی زبان های بعدی تأثیرگذار بود که برخی از آنها به زودی محبوبیت بیشتری پیدا کردند. سیستم‌های بزرگ باروز برای برنامه‌ریزی در زیر مجموعه گسترده‌ای از الگول طراحی شده‌اند.

ایده های کلیدی Algol ادامه یافت و ALGOL 68 را تولید کرد :

• نحو و معنایی حتی متعامدتر شدند، با روال‌های ناشناس، یک سیستم تایپ بازگشتی با توابع مرتبه بالاتر و غیره.
• نه تنها بخش بدون متن، بلکه نحو و معناشناسی کامل زبان به طور رسمی بر اساس گرامر Van Wijngaarden تعریف شد ، فرمالیسمی که به طور خاص برای این منظور طراحی شده است.

بسیاری از ویژگی‌های زبان کم استفاده Algol 68 (به عنوان مثال، بلوک‌های همزمان و موازی) و سیستم پیچیده آن از میانبرهای نحوی و اجبارهای نوع خودکار آن را در بین پیاده‌کننده‌ها نامحبوب کرده و به آن شهرت پیدا کرده است که دشوار است . نیکلاوس ویرث در واقع از کمیته طراحی خارج شد تا زبان پاسکال ساده‌تر را ایجاد کند .

برخی از زبان های قابل توجهی که در این دوره توسعه یافتند عبارتند از:

• 1951 - زبان مجمع منطقه ای
• 1952 - کد خودکار
• 1954 - IPL (پیشرو LISP)
• 1955 - FLOW-MATIC (منتهی به COBOL)
• 1957 - FORTRAN (اولین کامپایلر)
• 1957 - COMTRAN (پیش ساز COBOL)
• 1958 - LISP
• 1958 – ALGOL 58
• 1959 - FACT (پیشرو COBOL)
• 1959 - COBOL
• 1959 - RPG
• 1962 - APL
• 1962 - سیمولا
• 1962 - اسنوبول
• 1963 - CPL (پیش از C)
• 1964 - Speakeasy
• 1964 - پایه
• 1964 - PL/I
• 1966 - JOSS
• 1966 - اوریون
• 1967 - BCPL (پیش از C)

ایجاد پارادایم های اساسی

دوره از اواخر دهه 1960 تا اواخر دهه 1970 شکوفایی عمده زبان های برنامه نویسی را به همراه داشت. بیشتر پارادایم های زبانی اصلی که اکنون مورد استفاده قرار می گیرند در این دوره اختراع شدند:

• Speakeasy که در سال 1964 در آزمایشگاه ملی آرگون (ANL) توسط استنلی کوهن توسعه یافت ، یکبسته عددی OOPS (سیستم برنامه نویسی شی گرا ، بسیار شبیه به MATLAB ، IDL و Mathematica بعدی) است. Speakeasy دارای یکدستور پایه فرترن واضح است. ابتدا محاسبات فیزیک کارآمد را در داخل ANL مورد توجه قرار داد، برای استفاده تحقیقاتی (به عنوان "Modeleasy") برای هیئت مدیره فدرال رزرو در اوایل دهه 1970 اصلاح شد و سپس به صورت تجاری در دسترس قرار گرفت. Speakeasy و Modeleasy هنوز در حال استفاده هستند.
• Simula که در اواخر دهه 1960 توسط Nygaard و Dahl به عنوان ابر مجموعه Algol 60 اختراع شد، اولین زبان طراحی شده برای پشتیبانی از برنامه نویسی شی گرا بود.
• FORTH ، اولین زبان برنامه نویسی پیوسته توسط چارلز مور در سال 1969 به عنوان یک سیستم توسعه شخصی در حالی که در رصدخانه ملی رادیویی نجوم (NRAO) بود، طراحی شد.
• C ، یک زبان برنامه نویسی سیستم های اولیه ، توسط دنیس ریچی و کن تامپسون در آزمایشگاه Bell بین سال های 1969 تا 1973 توسعه یافت.
• اسمال تاک (اواسط دهه 1970) طراحی کاملی از یک زبان شی گرا ارائه کرد.
• Prolog که در سال 1972 توسط Colmerauer ، Roussel و Kowalski طراحی شد، اولین زبان برنامه نویسی منطقی بود.
• ML یک سیستم نوع چندشکلی (که توسط رابین میلنر در سال 1973 اختراع شد) در بالای لیسپ ساخت، که پیشگام زبان های برنامه نویسی تابعی تایپ ایستا بود.

هر یک از این زبان ها یک خانواده کامل از فرزندان را ایجاد کردند و بیشتر زبان های مدرن حداقل یکی از آنها را در اصل و نسب خود می دانند.

در دهه‌های 1960 و 1970 نیز بحث‌های قابل‌توجهی در مورد مزایای « برنامه‌نویسی ساختاریافته » که اساساً به معنای برنامه‌نویسی بدون استفاده از « goto » بود، بود. بخش قابل توجهی از برنامه نویسان بر این باور بودند که، حتی در زبان هایی که "goto" را ارائه می دهند، استفاده از آن به جز در موارد نادر سبک برنامه نویسی بدی است . این بحث ارتباط نزدیکی با طراحی زبان داشت: برخی از زبان‌ها اصلاً «goto» را شامل نمی‌شدند که برنامه‌نویسی ساختاریافته را به برنامه‌نویس تحمیل کرد.

برای ارائه زمان‌های کامپایل سریع‌تر، برخی از زبان‌ها برای « کامپایلرهای یک‌گذر » ساختار یافته‌اند که انتظار دارند روال‌های فرعی ابتدا تعریف شوند، مانند پاسکال ، جایی که روال اصلی یا عملکرد درایور، بخش نهایی فهرست برنامه است.

برخی از زبان های قابل توجهی که در این دوره توسعه یافتند عبارتند از:

• 1967 - BCPL (پیش از B)
• 1968 - لوگو
• 1969 - B (پیش از C)
• 1970 - پاسکال
• 1970 - چهارم
• 1972 - سی
• 1972 - اسمال تاک
• 1972 - Prolog
• 1973 - ML
• 1975 - طرح
• 1978 - SQL (زبان پرس و جو که بعداً توسعه یافت)

دهه 1980: ادغام، ماژول ها، عملکرد    

دهه 1980 سالهای تثبیت نسبی در زبانهای امری بود . به جای ابداع پارادایم های جدید، همه این جنبش ها بر اساس ایده های ابداع شده در دهه قبل توضیح داده اند. C++ برنامه نویسی شی گرا و سیستمی را ترکیب کرد. دولت ایالات متحده Ada را استاندارد کرد، یک زبان برنامه نویسی سیستمی که برای استفاده توسط پیمانکاران دفاعی در نظر گرفته شده است. در ژاپن و جاهای دیگر، مبالغ هنگفتی برای بررسی به اصطلاح زبان‌های برنامه‌نویسی نسل پنجم که ساختارهای برنامه‌نویسی منطقی را در خود جای داده بودند، صرف شد. جامعه زبان های کاربردی به سمت استانداردسازی ML و Lisp حرکت کرد. تحقیقات در میراندا ، یک زبان کاربردی با ارزشیابی تنبل ، در این دهه شروع شد.

یکی از گرایش‌های جدید مهم در طراحی زبان، افزایش تمرکز بر برنامه‌نویسی برای سیستم‌های مقیاس بزرگ از طریق استفاده از ماژول‌ها یا واحدهای سازمانی در مقیاس بزرگ کد بود. Modula ، Ada و ML همگی سیستم های ماژول قابل توجهی را در دهه 1980 توسعه دادند. سیستم‌های ماژول اغلب با سازه‌های برنامه‌نویسی عمومی پیوند می‌خوردند --- ژنریک‌ها در اصل، ماژول‌های پارامتری هستند [ نیاز به منبع ] (همچنین به چندشکلی در برنامه‌نویسی شی گرا مراجعه کنید).

اگرچه پارادایم های جدید اصلی برای زبان های برنامه نویسی ضروری ظاهر نشدند، بسیاری از محققان ایده های زبان های قبلی را گسترش دادند و آنها را با زمینه های جدید تطبیق دادند. برای مثال، زبان‌های سیستم‌های Argus و Emerald ، برنامه‌نویسی شی‌گرا را با سیستم‌های توزیع شده تطبیق دادند .

دهه 1980 همچنین پیشرفت هایی را در پیاده سازی زبان برنامه نویسی به همراه داشت. جنبش RISC در معماری کامپیوتر فرض می‌کند که سخت‌افزار باید برای کامپایلرها طراحی شود تا برای برنامه‌نویسان مونتاژ انسانی. جنبش RISC با کمک بهبود سرعت پردازنده که تکنیک های کامپایل تهاجمی فزاینده ای را ممکن می کرد، علاقه بیشتری را به فناوری کامپایل برای زبان های سطح بالا برانگیخت.

فناوری زبان در امتداد این خطوط تا دهه 1990 ادامه یافت.

برخی از زبان های قابل توجهی که در این دوره توسعه یافتند عبارتند از:

 

• 1980 - C++ (به عنوان C با کلاس ها ، در سال 1983 تغییر نام داد)
• 1983 - آدا
• 1984 - Common Lisp
• 1984 – متلب
• 1984 - dBase III، dBase III Plus ( Clipper و FoxPro به عنوان FoxBASE )
• 1985 - ایفل
• 1986 - هدف-C
• 1986 - LabVIEW (زبان برنامه نویسی بصری)
• 1986 - ارلنگ
• 1987 - پرل
• 1988 - Tcl
• 1988 - Wolfram Language (به عنوان بخشی از Mathematica ، فقط در ژوئن 2013 یک نام جداگانه دریافت کرد)
• 1989 - FL (Backus)

دهه 1990: عصر اینترنت
رشد سریع اینترنت در اواسط دهه 1990 رویداد مهم تاریخی بعدی در زبان های برنامه نویسی بود. اینترنت با گشودن یک پلتفرم کاملاً جدید برای سیستم های کامپیوتری، فرصتی را برای پذیرش زبان های جدید ایجاد کرد. به طور خاص، زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت به دلیل ادغام اولیه آن با مرورگر وب Netscape Navigator محبوبیت پیدا کرد. زبان های برنامه نویسی مختلف دیگر در توسعه برنامه های کاربردی سفارشی شده برای سرورهای وب مانند PHP به استفاده گسترده ای دست یافتند. در دهه 1990 هیچ نوآوری اساسی در زبان‌های امری مشاهده نشد، بلکه بسیاری از نوترکیب و بلوغ ایده‌های قدیمی مشاهده شد. این دوره گسترش زبان های کاربردی را آغاز کرد. یک فلسفه بزرگ رانندگی بهره وری برنامه نویس بود. بسیاری از زبان‌های «توسعه سریع برنامه‌های کاربردی» (RAD) ظهور کردند که معمولاً با یک IDE ، جمع‌آوری زباله و نوادگان زبان‌های قدیمی‌تر بودند. همه این زبان ها شی گرا بودند. اینها شامل آبجکت پاسکال ، ویژوال بیسیک و جاوا بودند. جاوا به ویژه مورد توجه بسیاری قرار گرفت.

رادیکال تر و مبتکرتر از زبان های RAD زبان های جدید برنامه نویسی بودند . این زبان‌ها مستقیماً از زبان‌های دیگر سرچشمه نمی‌گیرند و نحو جدید و ترکیب آزادتر ویژگی‌ها را نشان می‌دهند. بسیاری این زبان‌های برنامه‌نویسی را حتی از زبان‌های RAD کارآمدتر می‌دانند، اما اغلب به دلیل انتخاب‌هایی هستند که برنامه‌های کوچک را ساده‌تر اما برنامه‌های بزرگ را برای نوشتن و نگهداری مشکل‌تر می‌کنند. [ نیاز به منبع ] با این وجود، زبان های برنامه نویسی برجسته ترین زبان هایی بودند که در ارتباط با وب مورد استفاده قرار می گرفتند.

برخی از زبان های قابل توجهی که در این دوره توسعه یافتند عبارتند از:

 

• 1990 - هاسکل
• 1990 - پایتون
• 1991 - ویژوال بیسیک
• 1993 - لوا
• 1993 - R
• 1994 - CLOS (بخشی از ANSI Common Lisp )
• 1995 - روبی
• 1995 - آدا 95
• 1995 - جاوا
• 1995 - دلفی ( ابجکت پاسکال )
• 1995 - جاوا اسکریپت
• 1995 - PHP
• 1997 - Rebol

روندهای فعلی

تکامل زبان برنامه نویسی هم در صنعت و هم در تحقیقات ادامه دارد. برخی از روندهای اخیر عبارتند از:

• افزایش پشتیبانی از برنامه‌نویسی تابعی در زبان‌های رایج مورد استفاده تجاری، از جمله برنامه‌نویسی تابعی خالص برای ساده‌تر کردن استدلال و موازی کردن کدها (در هر دو سطح خرد و کلان)
• ساختارهایی برای پشتیبانی از برنامه نویسی همزمان و توزیع شده .
• مکانیسم‌هایی برای افزودن تأیید امنیت و قابلیت اطمینان به زبان: بررسی استاتیک گسترده، تایپ وابسته ، کنترل جریان اطلاعات، ایمنی رشته استاتیک .
• مکانیسم‌های جایگزین برای ترکیب‌پذیری و مدولار بودن: ترکیب‌ها ، ویژگی‌ها ، کلاس‌های نوع ، نمایندگی‌ها ، جنبه‌ها .
• توسعه نرم افزار کامپوننت محور.
• فرابرنامه‌نویسی ، بازتاب یا دسترسی به درخت نحو انتزاعی
  • AOP یا Aspect Oriented Programming که به توسعه دهندگان اجازه می دهد کد را در ماژول یا کلاس دیگری در "نقاط پیوستن" وارد کنند.
  • زبان های خاص دامنه و تولید کد
    • XML برای رابط گرافیکی ( XUL ، XAML )
• افزایش علاقه به توزیع و تحرک.
• ادغام با پایگاه های داده، از جمله XML و پایگاه های داده رابطه ای .
• منبع باز به عنوان یک فلسفه توسعه برای زبان ها، از جمله مجموعه کامپایلر گنو و زبان هایی مانند PHP ، Python ، Ruby و Scala .
• علاقه بیشتر به زبان های برنامه نویسی بصری مانند Scratch ، LabVIEW و PWCT
• زبان‌های بسیار موازی برای کدنویسی واحدهای پردازش گرافیکی GPU پردازنده ۲۰۰۰ و آرایه‌های ابررایانه از جمله OpenCL
• تحقیقات اولیه در مورد زبان های برنامه نویسی محاسبات کوانتومی (هنوز غیرقابل اجرا).
• تحقیقات اولیه در استفاده از تکنیک های هوش مصنوعی برای تولید کد مانند استفاده از GPT-3

برخی از زبان های قابل توجه توسعه یافته در این دوره عبارتند از: 

 

• 2000 - اکشن اسکریپت
• 2001 – سی شارپ
• 2001 - D
• 2002 - خراش
• 2003 - گرووی
• 2003 - اسکالا
• 2005 – F#
• 2005 - HolyC
• 2006 - پاورشل
• 2007 - کلوژور
• 2008 - نیم
• 2009 - برو
• 2010 - زنگ
• 2011 - دارت
• 2011 - کاتلین
• 2011 – اکسیر
• 2012 - جولیا
• 2012 - TypeScript
• 2014 - سوئیفت
• 2016 - حلقه
• 2017 - بالرین

سایر زبان های برنامه نویسی جدید عبارتند از Red , Crystal , Elm , Hack , Haxe , Zig و Reason .

ارقام کلیدی

برخی از افراد کلیدی که به توسعه زبان های برنامه نویسی کمک کردند:

دنیس ریچی

• آلن کوپر ، توسعه دهنده ویژوال بیسیک .
• آلن کی ، کار پیشگام بر روی برنامه نویسی شی گرا، و مبتکر Smalltalk .
• Anders Hejlsberg ، توسعه دهنده Turbo Pascal ، Delphi ، C# و TypeScript .
• آرتور ویتنی ، توسعه دهنده A+ ، k و q .
• برتراند مایر ، مخترع ایفل .
• Bjarne Stroustrup ، توسعه دهنده C++ .
• برد کاکس ، یکی از خالقان Objective-C .
• برندان آیش ، توسعه دهنده جاوا اسکریپت .
• برایان کرنیگان ، نویسنده مشترک اولین کتاب در مورد زبان برنامه نویسی C با دنیس ریچی ، نویسنده مشترک زبان های برنامه نویسی AWK و AMPL .
• چاک مور ، مخترع Forth ، اولین زبان برنامه نویسی پیوسته، و نام برجسته در طراحی ریزپردازنده ماشین پشته .
• کریس لاتنر ، خالق سوئیفت و LLVM .
• کلیو مولر ، خالق متلب .
• دنیس ریچی ، مخترع سی . سیستم عامل یونیکس، سیستم عامل پلان 9.
• داگلاس مک ایلروی ، زبان هایی مانند SNOBOL ، TRAC ، PL/I ، ALTRAN ، TMG و C++ را تحت تأثیر قرار داده و طراحی کرد.
• گریس هاپر ، برای اولین بار که از اصطلاح کامپایلر و توسعه دهنده FLOW-MATIC استفاده کرد، بر توسعه COBOL تأثیر گذاشت . زبان های برنامه نویسی مستقل از ماشین و اصطلاح " اشکال زدایی ".

• Guido van Rossum خالق پایتون .
• جیمز گاسلینگ ، توسعه دهنده اصلی جاوا و پیش ساز آن، اوک .
• Jean Ichbiah , طراح ارشد Ada , Ada 83 .
• ژان ایو ژیرار ، یکی از مخترعان حساب لامبدا چند شکلی (سیستم F).
• جف بزانسون ، طراح اصلی و یکی از توسعه دهندگان اصلی جولیا .
• جفری اسنوور ، مخترع پاورشل .
• جو آرمسترانگ خالق Erlang .
• جان بکوس مخترع Fortran و در طراحی ALGOL 58 و ALGOL 60 همکاری داشت.
• جان سی. رینولدز ، یکی از مخترعان حساب لامبدا چند شکلی (سیستم F).
• جان مک کارتی ، مخترع LISP .
• جان فون نویمان ، مبتکر مفهوم سیستم عامل .
• گریدون هور ، مخترع زنگ .
• کن تامپسون ، مخترع B ، Go ، Inferno (سیستم عامل) و سیستم عامل یونیکس یکی از نویسندگان.
• Kenneth E. Iverson ، توسعه دهنده APL ، و یکی از توسعه دهندگان J به همراه راجر هوی .
• Konrad Zuse ، اولین زبان برنامه نویسی سطح بالا ، Plankalkül را طراحی کرد (که بر ALGOL 58 [19] تأثیر گذاشت ).
• کریستن نایگارد ، پیشگام برنامه نویسی شی گرا، اختراع مشترک Simula .
• لری وال ، خالق زبان برنامه نویسی پرل (به پرل و راکو مراجعه کنید ).
• محمود سمیر فاید ، خالق PWCT و Ring
• مارتین اودرسکی ، خالق اسکالا ، و قبلاً در طراحی جاوا مشارکت داشته است .
• مارتین ریچاردز زبان برنامه نویسی BCPL ، پیشرو زبان های B و C را توسعه داد.
• ناتانیل روچستر ، مخترع اولین اسمبلر (IBM 701).
• نیکلاوس ویرث ، مخترع پاسکال ، مدولا و اوبرون .

• اول جوهان دال ، پیشگام برنامه نویسی شی گرا، اختراع مشترک Simula بود.
• Rasmus Lerdorf خالق PHP .
• ریچ هیکی ، خالق Clojure .
• ژان پائولی ، یکی از خالقان XML
• رابرت جنتلمن ، یکی از خالقان R.
• رابرت گریزمر ، یکی از خالقان Go .
• رابین میلنر ، مخترع ML ، و اشتراک اعتبار برای استنتاج نوع چندشکلی هیندلی-میلنر .
• راب پایک ، یکی از نویسندگان Go ، Inferno (سیستم عامل) و Plan 9 (سیستم عامل) سیستم عامل.
• راس ایهاکا ، یکی از خالقان R.
• رایان دال ، خالق Node.js.
• استنلی کوهن ، مخترع Speakeasy ، که با یک سیستم برنامه نویسی شی گرا OOPS، اولین نمونه، در سال 1964 ایجاد شد.
• استفان ولفرام ، خالق Mathematica .
• تری ای دیویس ، خالق HolyC .
• والتر برایت خالق دی .
• یوکیهیرو ماتسوموتو خالق روبی .